Sağlığa Zararlı Japon Yemekleri

Can boğazdan gider yazı dizimizin bu seferki konuğu Japon Mutfağı, ya da günümüz Japon yaşamındaki Japon Mutfağı.

Dünyada Japon mutfağına dair kulaktan dolma bir fikri olan hemen herkes “Japon yemekleri sağlıklıdır” sanrısına düşmüş durumda. Bu, geleneksel ve dış etkilere açılmamış Japon yemekleri için çok büyük bir oranda anlamlı ve doğru bir bilgi olsa da günümüz günlük yaşamında tüketilen yemekleri ele aldığımızda düpedüz yalan.

Ortalama bir hayat süren bir yetişkin Japon için yemek alışkanlığı -kişisel seçimleri farklı olanları, dikkatli ve özenli yemek alışkanlığı oturtmuşları ayrı tutarsak-, maalesef çok az olan seçenekler arasına sıkışıp kalmaktan, çok yanlış yemek tercihleri ile şekillenmekte.

Evde yemek yapma, öğlen evde yaptığı yemeklerden sefertası “bento” hazırlama ve akşam iş çıkışı evde yemek yeme alışkanlığı olmayan çalışan biri için, sıradan bir günde seçebilecek olduğu yemekler çok kısıtlı. Ya Fast Food takılacak, ya marketlerde satılan hazır bentolara kalacak, o da olmadı iş yerine yakın yerlerde bulunan restoranlarda hızla hazırlanan yemeklerden seçecek.

Nedir Günümüzde Tüketilen Japon Yemekleri?

Çok genel olarak günümüzün bozulmuş Japon mutfağının ortaya çıkışında 4 ana unsur var.

1. Günlük yaşamın koşturmacasına ayak uyduran hızla hazırlanabilenler.
2. Ucuz ve kolay erişilebilen yemekler.
3. Taşınması sırasında sıkıntı yaratmayanlar.
4. Hemen hemen tamamı koruyucularla hazırlanmış, tuz bombası hazır gıdalar.

Bunlara örnek vermeye kalkarsak neler listelenebilir bir bakalım.

Hızla hazırlanabilen yemekler: Bunların en başında 3-5 dakikada hazırlanabilen erişteli yemekler gelmekte. Hadi udon, soba ve somen pişiriliş, eşlik edenler ve tüketiliş şekli itibariyle bol karbonhidrat, bol tuz ve bol kızartma içerse de o kadar göze çarpacak türden bir sorun değil. Ama diğer yandan, benzer eriştelerden ramen var ki, bol yağlı, bol baharatlı, bol tuzlu et suyuna yatırılmış; üzerine dilim dilim yağı etinden çok olan etler konulmuş hali ile servis edilmekte. Bunu yemek doğrudan damara damar tıkanıklığı için tıkaç enjekte etmek gibi bir şey… Üstelik en revaçta olan yemek de ramen. Sabahın köründe, öğlen, akşam, gece içtikten sonra işkembe niyetine yenilen hep bu. Gel de isyan etme…

Ucuz ve kolay erişilebilenler: Bu konuda Batı tarzı fast foodlara hiç değinmiyorum, yalnızca McDonald’s Japonya’ın 2011 yılı satış hacmini vereyim 4 milyar USD. Bu bir tek şirket, daha bunun Burger King’i var, osu var busu var. Bir de apayrı tamamen Japon işi fast food olan Pilav üstü dönercilerin, tempuracıların ortalıkta cirit atması durumu söz konusu ki, 250 – 300 JPY ile cıvık cıvık yağlı kızartma veya ızgara et kondurulmuş pilav yemeniz olası. Ucuz olduğundan da günün her saati uğrak yerleri… Yine sebze, yine meyve, yine sulu gıdalar hak getire!

Kolay taşınabilen yemekler: Bunların başında susuz, kupkuru, ısıtmadan da yenilebilen karbonhidrat bombası bol beyaz pirinç pilavına boğulmuş, bu da yetmemiş derin yağda kızartılmış et ve deniz ürünüyle desteklenmiş, üstüne de mayonez ve çeşitli soslar katılmış bentolar gelmekte. Bunlarda tavuk, balık, kırmızı et çoğu zaman yan yana, kızartma ızgara üstüste gelmekte. Hatta bazı atıştırmalık sandviçler var ki, bildiğiniz ekmek arası makarna. Hemen her işyerinde, okulda, piknikte, maçta, yamaçta bu tür yiyecekler çantada… Nerede geleneksel Japon mutfağının az yağlı, sebze ve balık ağırlıklı yemekleri, nerede bunlar…

Koruyucu bombası hazır gıdalar: Bir Japon icadı olan hazır makarna bu ülkenin genç ve hareketli nüfusunu ele geçirmiş. Tek başına yaşayan sıradan bir genç için yemek yapma angaryasından kurtaran bu hazır gıdalar o kadar yaygın, o kadar ucuz ve çeşitli ki, çarşı pazardan sebze alıp yemek yapmak, dışarıda iyi yemek yapan bir yere dünya para bayılmak düpedüz ahmaklık. Elinizin altında kutulanmış, üzerine kaynar su katıldığında hazır olan makarna oldukça ya da mikrodalgaya atıp saniyede yenmeye hazır bir gıda bulundukça, yemekle kim uğraşır?

Nedir Bunların Gelenekselle Farkı?

Geleneksel yemeklerinde 5 temel sac ayağı var.

1. Taze veya ızgara/haşlanmış sebze
2. Çiğ ya da kurutulmuş, ızgara edilmiş balık veya deniz ürünü
3. Koruyucu olarak yalnızca tuz kullanılmış, içinde birden çok doğal girdisi olan miso çorbası
4. Mevsiminde hazırlanan sebze turşuları veya salamuraları (tofu vb.)
5. Çoğu besleyici içeriği soyulan kabuğuyla birlikte heba edilen beyaz pirinçten mamul pilav

Bu listeye baktığınızda hemen hemen herşeyin farklı olduğunu görebiliyoruz. Ama bu demek değil ki geleneksel Japon yemekleri de dünyanın en sağlıklı yiyecekleri… Geleneksel yemekler içinde sağlık açısından sorun yaratması olası noktalar şöyle.

• Tuzun çok kullanılması
• Karbonhidrat kaynağı pirincin beyazlatılması sırasında seyreltilmiş olması
• Et ürünlerinde çeşitliliğin az oluşu
• Deniz ürünlerinden kaynaklı ağır metal birikmesi
• Süt ürünlerinin hemen hemen hiç olmayışı ve mineral eksikliği.

Tabii bu noktalar beslenme eksikliğine ve tek düzeliğine işaret ediyor. Şu andaki durumsa tam tersi. Elinin altında onlarca seçenek varken “şartlardan dolayı” hep aynı beslenme tarzına kayma olması… Eskiden minyon ve zayıf olan halkın sorunları beslenme eksikliğiyken şimdi abur cubur ve özensiz gıda tüketiminden kaynaklı sindirim sistemi, kolon kanserleri.

İlaçlara bağlı kalmadan uzun yaşamın sırrını doğadan bulmuş bir toplumun kötü yolda koşar adım gidişinin menüsü bu yemekler. Japonya’nın mutfağında artık uzun ömür iksiri değil hazırlanan ne yazık ki… Yanlış beslendiklerinin farkında da değiller üstelik… Mide bağırsak kanserlerinde hala en büyük risk faktörünü sigara, strese bağlıyorlar ekmek arası makarna yiyen Japonlar…