Japonya’da Yabancı Öğrenci Olmak

Japonya’da Yükseköğrenim yazı dizisinde ve yüksek lisans, doktora ile ilişkili yazılarda yer yer üniversitelerin ve öğrencilerin durumuna değinmiştim. Ancak, çoğu gözlemde Japon öğrencileri temel referans aldığım algısı oluşmuş. Yine bir başka konu da, yabancı öğrencilerin yalnız lisansüstü eğitimler için Japonya’ya geldiği kanısı doğmuş. Bu nedenle, Japonya’da yabancı öğrenci olmak ve gelen yabancı öğrenci türlerinden bahsetmeyi uygun görüyorum.

Neden Japonya?

Türkiye’nin temel eğitim sistemi, türlü değişiklikler olsa bile, Batı tarzı eğitim sistemi temeli üzerine kurulmuş. Bu nedenle yabancı öğrenci olarak Batı Avrupa ve Kuzey Amerika yükseköğrenimin Mekke’si olmuş.UNESCO verileri en çok Almanya ve ABD’ye öğrenci gönderdiğimizi söylemekte.

Oysa aynı veriler, dünya genelindeki yabancı öğrencilerin %4’ünün Japonya’yı seçtiğini de söylemekte. Özellikle eğitim sistemi, altyapısı, olanakları ve en önemlisi başarı düzeyi ve itibarı ile öne çıkmış en iyi Japon Üniversiteleri ile Batılı muadilleri arasında hemen hemen bir fark yok. Hatta alanına göre dünyanın en iyisi olan Japon üniversiteleri de var. Ama bizim için Japonya arka kapı. 2. seçenek bile değil çoğu kez. Eğer derli toplu düşünülürse, işin içine rekabet şartlarını da katmak gerekir.

Bilhassa gözardı edilen, “itibarı yüksek olan bir yükseköğrenim programına giriş için sarfedilen çaba” ve “kabul edilebilmek adına girilen küresel rekabet”. İyi bir eğitim geçmişi olan aday, alanında en iyi olan Japon üniversitesine gelen az sayıdaki başvuru sayesinde girebilecekken; alanında çok geride kalmış bir ABD üniversitesine “sırf adına takılıp kaldığı için” rekabetten gidemiyor. Daha baştan tüm dünyadan gelen başvuruların içinde yitip gitmemek, şansınızı kaybetmemek için rekabet şartlarını da değerlendirmenize katarsanız, Japonya bir adım öne çıkabilir.

Japonya’ya Gelen Yabancı Öğrenciler Kimler?

Geleneksel olarak Japonya’daki yabancı öğrenciler 4 grupta incelenebilir.

En çok yabancı öğrenci gelen ülkeleri, öğrenci sayılarını ve gönderen ülkelerin Japonya ile olan ekonomik ilişkilerine aşağıdaki PDF dosyasından ulaşabilirsniz.

Yabancı Öğrenciler ve Ülkeleri

1) Japonya, 1. Dünya Savaşı sonrasından beri uzunca bir süre Asya’nın tek gelişmiş ekonomisi ve bölgesel çekim merkezi olagelmiş. Bu ekonomik gücünün bir kısmı ile kendi eğitim altyapısını güçlendirirken; çevresindeki ülkelere de eğitimi bir “yumuşak güç” olarak, bir itibar aracı olarak, hatta yer yer bir sömürgeye yardımcı araç olarak “hibe etmiş”.

En ileri örnek olarak, Japonya, kendi eğitim sistemini sömürgelerine taşımış. Kendi toprakları üzerinde Batılı anlamdaki ilk üniversiteleri açarken, Güney Kore’de ve Tayvan’da da birer imparatorluk üniversitesi açıp, yerel halkın gelecekteki liderlerini en baştan kendi işlemek istemiş.

Japonya Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1954 yılından beri yabancı öğrencileri desteklemesi de elbette ki önemli bir faktör. Bu destekler en başta doğrudan etki alanı içinde kalan ülkelerden gelen öğrencilere yönelik olagelmiş. Japonya’nın eğitim sistemine benzer yapısı olan ülkelerden, büyük kitleler Japonya’da eğitim almaya ikna olarak, Japonya’nın yolunu tutmuş. Karşılıklı kazan-kazan durumu bir nevi. Bu iki ülkeye tanınan ayrıcalıklar, sınavsız kabullerden tutun da, apayrı burs kanallarının açılmasına kadar varabilmekte.

2) Bir diğer grup da Japonya’yı kaçış, kurtuluş kapısı olarak gören, görece çoğunluğu Asya ülkelerinden gelenler. Bu grup, bir Japon üniversitesinden “meslek ve dil eğitimi” aldıktan sonra, ülkesinde bir Japon şirketinde veya Japonya ile iş yapan bir kuruluşta iş bulup, yırtma arayışı içindeler. Çin, Güney Asya ve Güney Amerika’dan bu amaçla gelen çok sayıda Lisans ve hazırlık öğrencisi var. Hatta söylentiler, Çin’de sırf bir yabancı üniversiteye girebilmek için GMAT/GRE, TOEFL, SAT, JLPT dershanelerinin, burs başvuru ofislerinin işin suyunu çıkardığını dillendirmekte. İş artık ne derecede hayati anlamanız için…

Yine bu grubun bir diğer bilindik özelliği, komün hayatına yatkın oluşu. En az harcama ile hayatı devam ettirmeye yönelik olarak, kendi soydaşları arasında çok sıkı bir işbirliği kurarken, diğer ülkelerden gelen yabancı öğrenciler ile iletişimde belirli bir seviyeden öteye geçilmiyor. Bu nedenle de özellikle Batılı yabancı öğrenciler tarafından hoşgörüldüklerini söylemek güç. Taban tabana zıt iki mantalitenin kapışması sonuçta. Bolluk ve yokluğun çekişmesi belki de…

Devam Edilen Okul Türlerine Göre Yabancı Öğrenci Sayısı (2012 Verileri)

Yabancı Öğrencilerin Eğitim Aldığı Alanlar (2013 Verileri)

Okul Türleri ve Dallarına göre Yabancı Öğrenci Dağılımı

3) Bir başka grup öğrenci ise gelişmiş eğitim altyapısı olan Batı ülkelerinden kısa süreli (1 yıldan az süreyle) gelenler. Çoğu Japon Kültürü ve Japonca ile ilgili; olayı yerinde görmek isteyenler. Benzer şekilde dil ve kültürle bağlantısı olmayan, ilgili kurumlar arasında var olan araştırmacı – öğrenci değişim programları sayesinde, ortak araştırma geliştirme yatırımları içinde gelenler… Hedefleri bir derece almaktan ziyade, Japonya’yı tanımak, Japonya’daki işleyişi kavramak, iki deney yapıp, ülkelerine dönmek olanlar. En rahat olanlar, en keyif alanlar bu grup. Sıkı sıkıya takip edecekleri bir planları, kaybedecek bir gelecek hayalleri, riske atılacak bursları, vs. yok… Gıpta edenleri, kıskananları çok.

4) Üstteki 3 grup dışında kalan, eğitim sistemi farklı, Japonya’ya geliş amacı “paçayı kurtarmak” veya “bir de Uzak Doğu görelim” olmayan bu son grup, sanırım sayıca en az olan. Gerçekten Japonya’yı akılcı bir bakış açısı ile değerlendirmiş, önceden tanıyıp, bilerek seçmiş kişiler. Belirli bir gelecek hedefi içinde Japonya’ya gelenler. Sanırım en idealist ve en uyumlu öğrenciler bu grupta. Çoğunluğu da galiba bir burs ile Japonya yolunu tutan azınlıkta kalan bir kitle. Uzun süre kaldıkları gibi, büyük bir kısmı Japonya’ya yerleşen, yerleşmese de uzun süre geçse bile Japonya ile bağını koparmayanlar. Sanki hakiki Japonya elçileri bunlar…

Yabancı Öğrenciler En Çok Hangi Üniversitede?

Tahmin edilebileceği üzere en iyi üniversiteler en çok yabancı öğrenciyi kendine çeken ana merkezler. Ancak bunlara ek, özellikle yabancı öğrencileri hedefleyen bazı üniversiteler de var. Japon Ekonomi Üniversitesi gibi ne yaptığı konusunda zerre açıklamanın olmadığı bir web sitesine sahip bir üniversite, resmi rakamlar ile en çok yabancı öğrenciyi çekebiliyorsa vardır bir hikmeti…

Sıra	Üniversite	Yabancı Öğrenci Sayısı
1	Waseda Üniversitesi – (Vakıf = Ö)	3,899
2	Japonya Ekonomi Üniversitesi – (Ö)	3,385
3	Tokyo Üniversitesi – (Devlet = D)	2,839
4	Ritsumeikan Asya – Pasifik Üniv. – (Ö)	2,420
5	Osaka Üniversitesi – (D)	1,985
6	Kyuşu Üniversitesi – (D)	1,969
7	Tsukuba Üniversitesi – (D)	1,744
8	Kyoto Üniversitesi – (D)	1,684
9	Nagoya Üniversitesi – (D)	1,648
10	Tohoku Üniversitesi – (D)	1,435
11	Ritsumeikan Üniversitesi – (Ö)	1,418
12	Hokkaido Üniversitesi – (D)	1,384
13	Nihon Üniversitesi – (Ö)	1,277
14	Keio Üniversitesi – (Ö)	1,256
15	Tokyo Teknik Üniversitesi – (D)	1,255

Yabancı Öğrencilerce En Çok Tercih Edilen Üniversiteler

Yabancı Öğrenciler En Çok Nerede?

Coğrafi olarak Kanto Bölgesi yine en büyük mıknatıs. Tokyo ve çevresinde yüzlerce üniversite, hazırlık okulu, dil okulu olması bunun en büyük nedeni. Yine benzer şekilde Kansai ve Chubu bölgeleri de nüfüs ve ekonomik gelişmişlikleri nedeniyle epey yabancı öğrenci toplamakta. Ancak öğrenci için en yüksek yaşam kalitesini (en az maddi külfeti, en iyi eğitim altyapısını, en rahat yaşam standardını) sağlayan yer Kyoto.

Yabancı Öğrencilerin Sıkıntıları Ne?

Öncelikle dil ve uyum. Kültürü, eğitim sistemi ve dili bütünüyle farklı bir adaya düşen yabancı öğrenciler, çoğu zaman sudan çıkmış balık olmaktalar. Bundan kurtulmak hem kişisel çaba hem de doğru bir yönlendirme gerektiriyor. Ama ne yazık ki, doğru yönlendirmeyi yapacak bir danışman bulmak her zaman kolay değil. Bu nedenle, özellikle daha deneyimsiz, daha genç yaşlarda Japonya’ya gelenler arasında uyum sağlayamayıp, başarısız olan örnekler çok. Uyum sorunu çıkaran Japon Kültürüne adaptasyon da olabilir, Japon yemekleri de… Okuldaki Japon hiyerarşisi de olabilir, kibrit kutusu Japon evleri de. Bu biraz piyango. Uyum sürecini çabuk atlatabilmek için önemli olan ruhsal hazırlık, şartlardan haberdar olmak ve mümkün olduğunca hızlı arkadaş/destekçi grubu oluşturmak. Bilhassa Asya’daki farklı ülkelerden gelen öğrenciler arasında memleket dayanışması üst seviyede. Bilgi paylaşımından, ev ve iş bölümüne hemen her yardım gereken konuda çok iyi örgütlenme becerisine sahipler. Sayıları da bunu daha yapılabilir hale getiriyor.

Türkler de ise gruplaşma, kutuplaşma, zıtlaşma -sayı ne kadar az olursa olsun- eksiksiz işlemeye devam ediyor. İlk aylarda uyum önündeki çok büyük bir engel bu tabii ki.

Son büyük sorun da Japonya’nın eski ışıltılı günlerini arıyor oluşu. Kendi etki alanı olan Asya’da, Singapur, Çin, Kore artık daha fazla yabancı öğrenci çeken merkezler haline geliyor; Japonya’nın pastasından pay kapıyorlar. Bu da, Japonya’yı daha çok öğrenci çekmek için saldırgan hale getiriyor. Hali hazırda yabancı öğrenci sayısı düşüş trendi içinde. Ancak Abe Hükümeti 2020 yılında yılda 300,000 yabancı öğrenci hedefi koymuş durumda. Bu yabancı öğrenci sayısını arttırırken, kalitenin düşmesine de neden olabilir. Hali hazırda kimi durumda İngilizce’den bihaber, Japoncası yetersiz yabancı öğrenciler bile üniversitelere girebiliyorken, kalitenin daha da düşmesi, işleri daha onulmaz bir hale getirebilir.

İyisi mi, gelmeden bol bol okuyun; eleğinizi sık dokuyun!

Not ve Kaynakça

Yabancı öğrenci verileri JASSO kökenlidir. 1 Mayıs 2012 tarihi itibariyle kayıtlı olan öğrencileri içerir. Türk öğrenci sayısı verisi ayrıntılı olarak verilmemiştir; “Diğer Ülkeler” içinde değerlendirilir.

Advertisement