Japonya’da Yükseköğrenim – Bölüm 1: Üniversitelerin Sınıflandırılışı

Uzun süre önce Japonya’daki Üniversiteler ve ünversitelerdeki ortamlar üzerine bir kaç yazı yazmıştım. Bu yazılar ve Japonya’daki yaşam ile ilintili içeriğe gelen yorumların hatırı sayılır bir kısmı

• Japonya’daki üniversitelere nasıl gidebilirim?
• Nasıl burs bulabilirim?
• Üniversite eğitimi ne kadar tutar?
• Japon üniversiteleri iyi midir?
• Yaşam kaça patlar?

ana fikrindeydi.

Bu tür yorum ve soruların (taleplerin) doğrultusunda Japonya’da lisans düzeyinde üniversite eğitimi almanın maliyeti hakkında biraz mürekkep yalayıp, kendi çapımda küçük bir araştırma yaptım. Elimden geldiğince Japonya ve Japon toplumunda üniversitelerin sınıflandırılışı ve giriş için harcanan çabaya, paraya ve zamana değineceğim.

Bölüm 1 – Üniversitelerin Sınıflandırılışı

Japonya’da hali hazırda oturmuş olan yükseköğretim sisteminde üniversiteler çok farklı kıstaslara göre sıralanabilir. Temel olarak kuruluşunu ve idaresini sağlayan mali kaynakları kerteriz noktası olarak ele aldığımızda 3 ana başlıkta karşımıza çıkıyor.

• Ulusal üniversiteler (国立大): Ulusal / devlet üniversiteleri, doğrudan devletçe kurulmuş; Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı, özerk “bir nevi şirketimsi” yapıda olanlar.
• Kamuya ait üniversiteler (公立大): Yerel yönetimler (il, ilçe özel idaresi) tarafından kurulanlar.
• Vakıf (özel) üniversiteleri (私立大): Vakıflarca kurulmuş olan ve hem uzun dönem (en az 4 yıl) eğitim sağlayanlar, hem de içerik olarak daha farklı alanlara yönelik ksıa dönem (2 yıl) (短大) eğitim sağlayanlar.

Bu sınıflandırmadan başka, Japon toplumunda ve işverenler arasında hayli kabul gören -Japonya’da 4 yıl ve daha uzun süreli eğitim olanakları sağlayan üniversiteler için fakülte ve bölümler üstü- bir sınıflandırma daha var.

• Sosyal, İdari, Edebi, Beşeri Bilimler ve Hukuk (文系)
• Fen Bilimleri ve Mühendislik (理系)
• Tıp ve Sağlık Bilimleri (医歯系)

Esasen bu ayrım; günlük yaşamda, işe girişte, işe girdikten sonra iş bölümünde ve hatta şirket içi ilerleme aşamasında, alınan üniversite eğitiminin de önüne geçebilen, oldukça katı bir sınıflandırma.

Bu iki sınıfa ek, bir de üniversitelerin başarı ve ünlerine göre sınıflandırılışı söz konusu. Başarı ve ününe göre Japonya genelindeki yaklaşık 750 kurum arasından bir Süper Lig çıkarmak olası.

Ulusal üniversiteler içinde “Ulusal 7’li” olarak adlandırılan eski İmparatorluk üniversiteleri (旧帝大) tüm üniversiteler arasında daha ayrıcalıklı birer konuma sahiptirler. Zamanında yurdun en önemli 7 ana bölgesine birer okul düşecek şekilde kurulanö Batılı anlamda ilk çağdaş okullar olan “Tokyo, Kyoto, Tohoku, Kyuşu, Hokkaido, Osaka ve Nagoya Üniversiteleri” ön saflarda yer almaktadırlar. Yalnız yine de üniversiteye giriş ve Japon toplumundaki konumlandırılışlarına göre Tokyo ve Kyoto Üniversiteleri kendi sınıflarında diğerlerine fark atmakta ve dünyanın önde gelen üniversiteleri ile beraber Üniversiteler Şampiyonlar Ligi’nde yer bulmaktadırlar.

Bu ayrıcalıklı konuma ulaşmalarında tarihten gelen kurulu düzenlerinin (altyapı, imkanlar, kritik noktalardaki bağlantılar vb. bazında), eski ve başarılı mezunlarının namıyla, büyük şirketlerin işe almada bu okulların mezunlarını kayırmalarıyla bu konumlar Japon toplumunda daha da pekişmiş haldedir.

Güncel bir değerlendirme olarak üniversiteleri, öncelik verdikleri alanlara göre sıralamak da mümkün. Kimi üniversiteler yeni neslin eğitimini öne çıkarırken, kimileri lisansüstü araştırmalara odaklanmış durumda.

Önde gelen bu okullara ek, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başlatılan ve üniversitelerin uluslararası saygınlığı ve rekabet edebilirliğini arttırmaya yönelik “Global 30” programına seçilmiş olan 13 üniversite (7 ulusal, 6 vakıf) bir başka sınıflandırmaya daha zemin oluşturmaktadır.

Ulusal üniversiteler ile kapışan ve adını eşdeğer seviyeye taşıyan bir kaç vakıf / özel ve alanında özelleşmiş üniversitenin de katılımıyla gayri resmi, gayri nizami “Japon Üniversiteleri Süper Ligi”’ kurmak mümkün.

Üniversite Adı	Japonca Adı	Sınıfı	Durumu
Elektronik ve Haberleşme Üniversitesi	電気通信大学	Eğitim	Ulusal
Hitotsubaşi Üniversitesi	一橋大学	Eğitim	Ulusal
Hokkaido Üniversitesi	北海道大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Keio Üniversitesi	慶應義塾大学	Araştırma / Eğitim	Vakıf / Özel
Kobe Üniversitesi	神戸大学	Eğitim	Ulusal
Kyoto Üniversitesi	京都大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Kyuşu Üniversitesi	九州大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Nagoya Üniversitesi	名古屋大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Nara İleri Bilimler ve Teknoloji Üniversitesi	奈良先端科学技術大学院大学	Araştırma	Ulusal
Okayama Üniversitesi	岡山大学	Eğitim	Ulusal
Osaka Üniversitesi	大阪大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Tohoku Üniversitesi	東北大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Tokyo Teknoloji Enstitüsü	東京工業大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Tokyo Tıp ve Diş Bilimleri Üniversitesi	東京医科歯科大学	Eğitim	Ulusal
Tokyo Üniversitesi	東京大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Toyohaşi Teknik Üniversitesi	豊橋技術科学大学	Eğitim	Ulusal
Tsukuba Üniversitesi	筑波大学	Araştırma / Eğitim	Ulusal
Waseda Üniversitesi	早稲田大学	Eğitim	Vakıf / Özel

(Yukarıda verilen tablo’daki sıralama alfabetiktir ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın araştırma destek programı değerlendirmesine dayalı olup her hangi bir istatistiki / bilimsel karşılaştırma amacı gütmemektedir.)

Bir sonraki bölümde Üniversitelere Giriş ve Sınav Süreci konumuz olacak.