Japonya’da Ev Kiralamak

Japonya’da yaşamayı göze almış ve buraya uzun süreyle gelme planları içinde olanlar için kaçınılmaz bir hayat gerçeği var. Ev kiralama!

Yaşayacak olduğunuz yer adınıza bir başka kişi tarafından ayarlanmamışsa ya da geçici bir süreliğine size ayrılan bu yerden taşınmanız gerektiğinde, ya ev satın alacaksınız ya da kiralayacak. Ev satın almak için gereken meblağların Tokyo piyasası için uçuk kaçık oluşu, sizin gibi gelen yabancıların kredi önkoşullarını bile sağlamayacak oluşu gibi nedenlerle ev satın almanın yakınından bile geçmiyoruz bu sefer. Konumuz yalnızca ev kiralama. Dört başlıkta ayrıntılara inelim.

Tipik Japon evleri nasıldır?

Öncelikle tipik Japon evleri, tarihi Japon dizilerinden fırlamış evler değildirler. Yani kağıttan pencereler, sürgülü kapılar, tatami döşemeli zemin, oda ortasında ısınmak için mangallık türü geleneksel Japon yapılarında yaşamayacağınızı varsayıyorum. Bu tür yerlerde yaşayan günümüzde de pek bir insan olduğunu sanmıyorum.

Ancak yine de geleneksel Japon tarzını günümüz evlerinde hissetmek mümkün. Mesela, sürgülü kapılara ve tatamilere hala çoğu evde rastlanılıyor. Özellikle 1990 öncesinde inşa edilmiş konutlarda, tatami epey yaygın. Burada yeri gelmişken tatami için de bir paragraf açalım.

Tatami ya da saz örgüsünden mamul kalınca yer döşemesi, ilginç bir Japon geleneği. 0,9 m x 1,8 m’lik -1 jo denilen- boyutları ve yaklaşık 5 cm’lik dolgu kalınlığı ile duvardan duvara serilen halıdan sert, ahşaptan yumuşakça bir döşene. Gerektiğinde üzerine bir yastık atıp oturulan, şilte serilip yatılan, ısı yalıtımı epey iyice, doğal bir ürün. Ancak ilk serildiğindeki ağır nem ve ot kokusu, gözenekli yapısıyla gün aşırı toz almanızı gerektirmesi, elektrikli süpürge ile temizlik manyağı olmanızı zorunlu kılan da bir baş belası. Titizseniz, tozdan hoşlanmıyor, evde mobilyam olsun diyorsanız tatami döşenesi olmayan evleri tercih etmeniz yerinde olur.

Bundan daha önemli bir konu evlerin büyüklüğü. Genellikle 2 + 1 ve 3 + 1, 80 – 120 m² arası konutlara alışık, “misafir odası” adında atıl bir oda bulunduran bizler için herşeyden öte evler ederlerine göre çok küçük. Bilhassa Tokyo ve benzeri büyük şehirlerde büyükçe evler ya çok pahalılar, ya da makulce kiraları olanlar şehir merkezine çok uzaklar. Bu nedenle ilk sevdanız büyük evlerden ta en başında feragat etmeniz yerinde olacaktır.

Önemli bir diğer konu da evlerin iç mimarisi. Japon evleri küçük ve gösterişsiz konutlar olsalar da yeterli olmak durumundalar. Bunun için de işlevsellik önem kazanıyor. En küçük ev tipi olan 1 K ya da tek oda (one room) tarzı evlerde, küçükçe bir tezgah ve evye 2 dandik dolap mutfağı, bir duş teknesi, lavabo ve klozet banyo ve tuvaleti, 10 m²’lik, 6 tatamilik, bir alan da yaşam ve uyuma alanını oluşturuyor. Bu temel hücreye ne kadar müştemilat eklenirse ev o kadar büyüyor. Tipik bir ev ilanında da kodlamalar 2 + 1 şeklinde değil, LDK+S şeklinde yapılıyor. Kodlama için aşağıdaki listeye bakabilirsiniz.

1K

• 1 Oda
• 1 Mutfak ((kitchen) iki göz ocak, bir lavabo, 1 m tezgah)

n DK

• n tane Oda
• Mutfak ((dining) yemek masası girebilecek büyükçe bir mutfak)

n LDK

• n tane yatak odası
• Oturma odası (living)
• Büyükçe mutfak

n LDK+S

• n tane yatak odası
• Oturma odası
• Büyükçe mutfak
• Yüklük (aldığı doğal ışık bir seviyenin altında olan oda, yatak odası sıfatını taşıyamadığından resmi belgelerde bu isimle geçiyor. Aslında penceresi kapısı olan, bağımsız bir oda. Kirada da aynı büyüklükteki evden hepi topu 1000 JPY kadar daha ucuz.)

Nelere dikkat etmek gerekir?

Kiralanacak evlerde bakılması gereken, kiralayanın sorması gereken sorular şunlar.

• Yapı malzemesi (ahşap, çelik, betonarme, vb. – eski ve müstakil evlerin büyük kısmı ahşap)
• İnşaat tarihi (1995 öncesi inşa edilmiş konutların tabi olduğu deprem yönetmeliği farklı, daha zayıfça)
• Tesisat durumu (klima var mı yok mu, elektrik tesisatı aynı anda çalışan birden çok elektrikli eşyayı kaldırabilecek durumda mı? Murfakta ocak, tuvalette otomatik yıkamalı klozet, binada fiber optik bağlantı var mı?)
• Evdeki odaların yer döşemesi (batı tarzı kaplama döşeme (parke, marley) mi, tatami mi?)
• Apartman ise ortak hizmetler için aylık aidat ne kadar?
• Asansör, ortak çöp bidonu, bisiklet parkı, otopark (arabası olanlar için) var mı?
• Özellikle kışın sert olduğu kuzey illerinde, ısıtma durumu ne alemde?
• En yakın tren istasyonuna ne kadar uzaklıkta? Şehir merkezine kaç dakikalık uzaklıkta? Her tür trenin durduğu bir istasyonda mı vb.
• Yakınlarda ihtiyaçlarınıza göre, süpermarket, kreş, postane, park gibi yerler var mı?
• Kira sözleşmesi yenilenebilir mi? 2 senelik sabit bir süre için mi?

 Kimden kiralanır?

Japonya’da yerleşik ve çok gelişkin bir emlak sektörü olduğundan, damdan düşer gibi sahibinden ev kiralamanız pek kolay değil. Hatta aracısız boş ev bulmanız da pek mümkün değil. Bu yüzden ev kiralamanız gerekiyorsa epey erkenden yaşamak istediğiniz bölgeye karar verip, o bölgedeki emlakçılarla piyasayı araştırmanız iyi olacaktır. Bütçenize ve keyfinize göre ev bulmak bazen çok zaman alabiliyor. Ancak yine de emlakçılar işlerini dört dörtlük yapıp, size gerçekten yardımcı oluyorlar. Yapmanız gereken, istediğiniz şartları emlakçılara iletmekten ibaret. Bunu babalarının hayrına yapmıyorlar elbette. En az 15 günlük kira bedeli gibi bir komisyon ile, bazı Japonya’ya has ücretleri cukkaladıkları için böyle yardımseverperverler…

Evinizi seçtiniz iş kiralama, sözleşme yapma aşamasına kadar geldiyse, gelir ve vize durumunuzu emlakçıya sunmanız beklenebilir. Yapılan bir ön inceleme sonunda kirayı ödeyebilecek olduğunuza kanaat getirirse emlakçı, ev sahibinin iznini ister. Bu aşamada karşınıza bir yabancı olarak iki ev sahibi tipi çıkabilir. Herşeye tamamcılar ve “biz yabancıları sevmeyiz, ev mev de kiraya vermeyiz”ci ev sahibi, ya da “kefilsiz şurdan şuraya göndermem”ci ev sahibi modeli. Hazırlıklı olmakta fayda var.

İlki için yapacaklarınız sınırlı, uğraşmayın bile. İkincisi için de toplum içinde saygınlığı olan, düzenli ve yeterli bir geliri olan bir Japon kefil bulmanız gerekli. Yabancı için Japon olması şart. Öğrenciler için bu kefilliği genellikle üniversite ya da danışman biraz mırın kırınla yapıyor. Çalışanlara yönelik olarak da çalıştığınız şirket bu yardımı sağlayabiliyor. (Şanslıysanız,) “Kefil bulamadıysan yandın!’” günleri mazide kalmış gibi görünüyor. Son zamanlarda düşük bir ücret karşılığı kefillik hizmeti veren aracı şirketler de meydanda boy gösteriyorlar. Bir çeşit sigorta hizmetine karşılık sözleşmenizi yaptığınız sırada, kira bedelinin yarısı kadar bir hizmet satın alım bedeli ödüyorsunuz. Adamlar da sizin adınıza kefil oluyor, sözleşme süresince. Sözleşmeyi uzattığınızda yeniden hizmet alımı yapmanız gerekiyor pek tabii. Bu seçenek epey önemli bir “rica-minnet” yükünden kurtarıyor kiracıyı. Emlakçıdan kefil hizmetine dair teyit almadan sözleşme görüşmeleri yapmayın derim, naçizane tavsiyem.

Kiralar ne kadar?

Geldik en kıl konuya. Toparlaması güç ama genel hatlarıyla gidelim. O kadar çok değişken var ki kiraya dair. Evin yeri, büyüklüğü, yeniliği, manzarası ve daha neler neler. İyisi mi yerden başlayalım. Her şehir için kira rayiçleri farklı bir kere. Mesela, Kyoto Üniversitesi kampüsüne yürüyerek 10 dakikalık, Felsefe Yolu üzerindeki bir 6 tatamilik 1 K bir ev 35,000 JPY iken, Tokyo Üniversitesi Hongo kampüsüne yürüyerek 10 dakikalık eşdeğer bir yer en düşük fiyatlarda bile 70,000 JPY edebiliyor.

Öğrenci yerine bir çekirdek aile için ev düşünürsek 2012 yapımı, hiç oturulmamış, içinde kendine özel bahçesi olan 60 m²’lik 1 LDK bir apartman dairesi aidat hariç 178,000 JPY olabiliyor. Benzer bir 2 DK, 55 m²’lik, 40 yaşında hışırı çıkmış bir ahşap müstakil eve de, Yamanote Hattı’na yürüme mesafesinde diye, Tokyo – Meguro’da aylık 110,000 JPY vermek doğal olabiliyor. Aynı büyüklükteki ve daha yeni eve, otopark da dahil olarak Naha – Okinawa’da 35,000 JPY, Akita – Kosaka’da 28,000 JPY vermekse Tokyo’da neden intiharların yaygın olduğunun bir çeşit kanıtı. Daha Tokyo karasularının uçmuş örneklerine değinmiyorum ki, Roppongi Hills’de, Shinagawa’da aylık bir milyonu rahat rahat geçen yerlerin ardı arkası kesilmiyor… Kısaca fiyatlar bambaşka ölçeklerle değerlendiriliyor.

Kapanışı da bütçe üzerine yapalım. “İlk taşınma ne kadara mal olur” bir hesap edelim. Bir kere Japon adetleri olan Reikin (teşekkür parası), Shikikin (depozito) kiradan ayrı emlakçı ve ev sahibine ödenen haraçlar. Bunun bütçesi ayrı! İnsaflı bir ev sahibiyse almaz ya da 15 günlük kira bedeline fit olur. Ama çoğu 1 – 2 aylık “şükranı” ceplerinde görmek ister. Emlakçı da tutulan evin kirası yüksek değilse, 1 kira bedelini iç eder. Eh buna bir de kefalet hizmeti aldıysanız onuın ücreti yarım kira ekleyin, ilk ayın ön ödemesini de yapınca, taşınma bedeli hariç 3 – 4 kira bedeli kadar bir yeküne “hoşgirdin” diyebilirsiniz! Kısaca konserve kutusu evinizde, ufak çapta bir servetin üzerine oturuyorsunuz! İşte size servet üstünde yükselen Japon İmparatorluğu! “Japonya’da yaşamak hayalim!” mi demiştiniz? Al sana gerçek dünyadan masallar!

Advertisement